اخلاق فضای مجازی - 1.فعالیت مباح، مستحب یا واجب

فهرست مطلب

بخشی از فعالیت ها در فضای مجازی می‌تواند تحت عناوین مباح، مستحب یا واجب قرار گیرد. مثلا اطلاع رسانی در مورد فعالیت ها و برنامه های روزانه خود شخص یا یک نهاد، زمان برگزاری آزمون و چیزهایی که اگر از طریق این شخص هم اطلاع رسانی نشود مراجع و منابع دیگر در آن خصوص اطلاع رسانی می کنند و ضرورت ها و نیکویی های منحصر به فردی هم ندارد این یک فعالیت مباح است. مثلا شخص در گروه شبکه های اجتماعی به دوستان اعلام می کند «من امشب به کلاس نمی آیم» و بدون حضور آن شخص هم خللی در کلاس پیش نمی آید که اگر این اطلاع رسانی را هم نکند ضرری به دیگران وارد نمی شود. یا اطلاع می دهد «فردا عازم مسافرت هستم» به شرطی که مخاطبین آن هیچ نیازی به این خبر نداشته باشند.

در برخی موارد نیز فعالیت در فضای مجازی عنوان «مستحب» پیدا می کند. مثلا در وبلاگ، سایت یا گروه های اجتماعی احادیث و سخنان حکیمانه را منتشر می نماید و یا مستحسنات دینی را بازگو می کند. داستان های عبرت آموز نقل می کند و... اینها همگی عنوان مستحب دارد.

برخی موارد که عمدتا بر اهل علم و صاحبان اندیشه فرض است اطلاع رسانی صحیح دینی و ترویج معارف دینی است. در این فضا به مقتضای آیه نفر[1]، این فعالیت یک «واجب کفایی» است که بر عالمان دینی و دانشمندان اسلامی این فعالیت واجب است. همچنین بر سایر اقشار ارزشی نیز عکس العمل و واکنش منطقی به برخی مباحث اعتقادی و... در فضای مجازی است در برخی موارد از باب امربه معروف و نهی از منکر  «واجب» می گردد. مثلا در گروهی می بیند برخی به غیبت، دروغ، تهمت یا سایر عناوین محرمه دست می زند بر کاربر فعال در این گروه «واجب» است دیگران را نهی از منکر کند. یا در سایت و یا وبلاگی عناوین محرمه دید یا تهمت به نظام اسلامی را مشاهده کرد این جا نیز واجب است پاسخی استدلالی و در خور ارائه نماید.

 

[1] - «... فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُون؛(توبه:122) چرا از هر جميعتى گروهى [به سوى پيامبر] كوچ نمى‏كنند تا در دين آگاهى يابند و قوم خود را هنگامى كه به سوى آنان بازگشتند، بيم دهند باشد كه [از مخالفت با خدا و عذاب او] بپرهيزند.» از این آیه وجوب «تبلیغ» استفاده می شود. و مشخص است که تبلیغ تنها منحصر به تبلیغ حضوری و زنده نیست بلکه قطعا شامل تبلیغ در فضای مجازی نیز می شود.