شدت علاقه‏ ي حضرت علي(ع) به مساله‏ ي عدالت و سعي بليغي که در اجراي آن داشته است، باعث شده است که تمام عمر پر برکتش را در راه بسط و برقراري آن به کار گیرد و سرانجام نيز جان پاکش را در راه آن فدا کند.
در نهج البلاغه است که از حضرت در مورد برتر بودن عدالت و بخشش سئوال کردند. پاسخ داد: عدالت برتر است؛ چرا که عدل، جريان کارها را در مجراي طبيعي خود قرار مي‏دهد، اما جود، آنها را از جهت طبيعي خود خارج مي‏کند. عدل، راهبر و پاسدار همگان است وجود، فقط سود به کسي مي‏رساند که به او بخشش شده است، پس عدالت شريفتر و برتر اين دو است.
در اصطلاح قرآن و نهج‏البلاغه، ظلم تنها به تجاوز فرد يا گروهي به حقوق فرد يا گروه ديگر اختصاص ندارد، بلکه شامل ظلم فرد به نفس خود نيز مي‏شود. هر فسق و فجور، گناه و هر خروج از مسير درست انسانيت، ظلم است. بنابراين ظلم در حقيقت مفهوم اعمي دارد که هم شامل ظلم به غير مي‏گردد و هم شامل معصيت و کارهاي ضد اخلاقي.
یکي از آلودگي‌هاي خطرناک که انسان در دوران زندگي به آن آلوده مي‏شود، آلودگي به ستم است. و اين آلودگي چنان دامنگير آحاد انساني است، که اندک افرادي را مي‏توان يافت که به ستم آلوده نباشند. چرا که حاکميت و قدرت نفس اماره در وجود انسان به اندازه‏اي‌ است، که سرانجام آدمي را گرفتار آلودگي ظلم خواهد کرد.
عدم مساوات اجتماعي، ناکامي و خشم را در قشرهاي مختلف مردم برمي‏انگيزد و منشا نارضايتي و شورش عليه نظام موجود مي‏گردد. البته تفاوت در همه‏ي زمينه‏هاي روابط بشري موجود است، مانند تفاوت در استعداد، قدرت جسماني، تندرستي، موقعيت و مقام اجتماعي، ثروت، سرنوشت و امثال آن.
از جمله حقوق الهي، حقوقي است که براي مردم بر مردم قرار داده است، آنها را چنان وضع کرده که هر حقي در برابر حقي ديگر قرار مي‏گيرد. هر حقي به نفع يک فرد و يا يک جمعيت موجب حقي ديگر است که آنها را متعهد مي‏کند. هر حقي آنگاه التزام آور مي‏گردد که ديگري هم وظيفه خود را در مورد حقوقي که بر عهده دارد، انجام دهد.