مقدمه
انسان‌ها در زندگی خود روزانه از واژگان بسیاری استفاده می‌کنند که در ابتدا آنچه از شنیدن واژگان یا اسامی افراد مختلف به ذهن متبادر می‌شود برجسته ترین ویژگی آن فرد یا واژه است. به عنوان مثال زمانی که نامی از «هیتلر» برده می‌شود پیش از هر چیز جنگ افروزی وی در جنگ جهانی به ذهن انسان خطور می‌کند.
امام علی(ع) هرچند دارای جمیع کمالات انسانی و خصوصیات متعالی بودند، ولی کیست که نام حضرت را بشنود و عدالت طلبی و ظلم ستیزی آن بزرگوار در ذهنش تداعی نشود!
شدت علاقهي حضرت به مسالهي عدالت و سعي بليغي که در اجراي آن داشته است، باعث شده که تمام عمر پر برکتش را در راه بسط و برقراري آن به کار گیرد و سرانجام نيز جان پاکش را در راه آن فدا کند. چنانکه که بسیاری معتقدند ایشان صرفا به دلیل اجرای عدالت در محراب به شهادت رسیده است.
قسط و عدل و دشمني با ظلم و ظالم موضوعاتي است که در فرهنگ اسلامي و در قلمرو معارف نهجالبلاغه اهميتي خاص دارد و بخش عمدهاي از گفتارها و نوشتارهاي امام (عليهالسلام) در نهج البلاغه - به طور مستقيم يا غير مستقيم- به بحث مزبور مربوط ميشود.
در نهج البلاغه است که از ایشان در مورد برتری عدالت بر جود پرسیدند، فرمود:
«العدل يضع الامور مواضعها و الجود يخرجها من جهتها. و العدل سائس عام و الجود عارض خاص، فالعدل اشرفهما و افضلهما؛ عدل، جريان کارها را در مجراي طبيعي خود قرار ميدهد، اما جود، آنها را از جهت طبيعي خود خارج ميکند. عدل، راهبر و پاسدار همگان است ولی جود، فقط سود به کسي ميرساند که به او بخشش شده است، پس عدالت شريفتر و برتر است». [1]
[1] - نهج البلاغه خطبه87.