سبزی، خیار، سیر، عدس، پیاز

   مصادیق دیگر نبت در آیه 61 سوره بقره بقل (سبزی)، قثاء (خیار)، فوم (سیر)، عدس، بصل(پیاز) ذکر شده است. در این آیه به سرنوشت ذلت بار قوم یهود نیز اشاره کرده است.

«وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَى لَنْ نَصْبِرَ عَلَى طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِي هُوَ أَدْنَى بِالَّذِي هُوَ خَيْرٌ  اهْبِطُوا مِصْرًا فَإِنَّ لَكُمْ مَا سَأَلْتُمْ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَالْمَسْكَنَةُ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَيَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ  ذَلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا يَعْتَدُونَ»

«و چون گفتيد: اى موسى ما به يك خوراك نمى توانيم بسازيم، پروردگار خويش را بخوان تا از آنچه زمين همى روياند. از سبزى و خيار و سير و عدس و پيازش براى ما بيرون آورد، گفت چگونه پست تر را با بهتر عوض مى كنيد. به شهر فرود آئيد. تا اين چيزها كه خواستيد بيابيد و ذلت و مسكنت بر آنان مقرر شد و به غضب خدا مبتلا شدند زيرا آيه هاى خدا را انكار همى كردند و پيامبران را به ناروا همى كشتند زيرا نافرمان شده بودند و تعدى همى كردند.»

به دنبال شرح مواهب فراوانى که خداوند به بنى اسرائیل ارزانى داشت در آیه مورد بحث چگونگى کفران و ناسپاسى آنها را در برابر این نعمت هاى بزرگ منعکس مى کند و نشان مى دهد آنها چه مردم لجوجى بوده اند که شاید در تمام تاریخ دیده نشده است. افرادى، این همه مورد لطف خدا قرار گیرند ولى در مقابل تا این حد ناسپاسى و عصیان کنند. نخست مى گوید: و به خاطر بیاورید زمانى را که گفتید: اى موسى ما هرگز نمى توانیم به یک نوع غذا قناعت کنیم (منّ و سلوى هر چند خوب و لذیذ است اما ما غذاى متنوع مى خواهیم ). بنابراین از خدایت بخواه تا از آنچه از زمین مى روید براى ما قرار دهد از سبزیجات، خیار، سیر، عدس و پیاز. ولى موسى به آنها گفت: آیا شما غذاى پست تر را در مقابل آنچه بهتر است انتخاب مى کنید؟ اکنون که چنین است از این بیابان بیرون روید و کوشش کنید وارد شهرى شوید زیرا آنچه مى خواهید در آنجا است. پس از آن قرآن اضافه مى کند که خداوند مُهر ذلت و فقر را بر پیشانى آنها زد. بار دیگر به غضب الهى گرفتار شدند. این به خاطر آن بود که آنها آیات الهى را انکار مى کردند و پیامبران را به ناحق مى کشتند. این به خاطر آن بود که آنها گناه مى کردند، تعدى و تجاوز داشتند. بدون شک، غذاهاى گیاهى مختلفى که بنى اسرائیل از موسى (علیه السلام) درخواست کردند، غذاهاى پر ارزشى است. ولى مسأله این است که تنها نباید به زندگى از یک بعد نگاه کرد. آیا سزاوار است انسان براى دستیابى به مواد مختلف غذائى تن به اسارت در دهد؟[1]

  بنابراین که «منّ» یک نوع عسل کوهستانى یا ماده قندى نیرو بخشى مشابه آن باشد. یکى از مفیدترین و پرانرژى ترین غذاها است. مواد پروتئینى موجود در گوشت تازه مانند «سلوى» پرنده مخصوص از جهاتى بر مواد پروتئینى موجود در حبوبات برترى دارد. چون هضم و جذب اولى بسیار آسان، در حالى که براى جذب دومى دستگاه گوارش با فعالیت خسته کننده اى دست به گریبان خواهد بود.[2] ضمناً «فوم» را که از غذاهاى مورد تقاضاى بنى اسرائیل است. بعضى به معنى گندم و بعضى به معنى سیر تفسیر کرده اند. البته هر یک از این دو ماده امتیاز ویژه اى دارد. ولى بعضى معتقدند معنى گندم صحیح تر است چرا که بعید است آنها مواد غذائى خالى از گندم را خواسته باشند. [3]

  بنى‏اسرائیل به جاى شكرگزارى از نعمت‏هاى «منّ و سلوى» به فكر زیاده‏خواهى و تنوّع طلبى افتاده و از غذاهاى زمینى خواستند. براى نمونه تعدادى از آنها مانند سبزى، خیار، پیاز و سیر را نام بردند. حضرت موسى در برابر این درخواست‏ها ضمن تأسّف از اینكه آنها نعمت‏هاى نیكو و بهتر را با نعمت‏هاى ساده عوض مى‏كنند به آنها گفت که اگر بناى كامیابى از اینها را دارید باید به شهر رفته و با دشمنانتان بجنگید. شما از یك سو حال جهاد ندارید و از طرف دیگر تمام امتیازات شهرنشینى را مى‏خواهید. خداوند خبر مى‏دهد كه این قوم با چنین ویژگى‏ها و خصوصیّات به ذلّت و خوارى افتاده و گرفتار قهر و غضب الهى خواهند شد. تنوّع طلبى و افزون خواهى دامى براى اسیر شدن انسان‏هاست. شكم‏پرستى عامل هبوط و سقوط انسان‏هاست.[4]

[1] . مکارم، نمونه، ج 1، ص 329

[2] . «قرآن بر فراز قرون و اعصار»، صفحه 112

[3] . قرطبی، قرطبى، ج 1، ص 423

[4] . قرائتی، نور، ج1، ص 125