خدا عامل اصلی افزایش گیاه:

   در آیه 261 سوره بقره در مورد ویژگیهای نبات که افزایش آن توس خداست و همچنین به انفاق و بخشیدن اموال به فقرا اشاره می نماید. و اینکه خداوند انفاق های خالصانه را مضاعف می کند.

« مَثَلُ الَّذينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ في‏ سَبيلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ في‏ کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَ اللَّهُ يُضاعِفُ لِمَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَليمٌ »

«حكايت آنان كه اموال خويش را در راه خدا انفاق مى كنند، حكايت دانه اى است كه هفت خوشه رويانيده، در هر خوشه صد دانه باشد، خدا براى هر كه بخواهد دو برابر مى كند كه خدا وسعت بخش و دانا است ».

   علامه می گوید:  سياق اين آيات از اين جهت كه همه در باره انفاق است، مضامين آنها به يكديگر ارتباط دارد. اين آيات مؤمنين را تحريك و تشويق به انفاق در راه خدا مى كند. نخست براى زياد شدن و بركت مالى كه انفاق مى كنند، مثلى مى زند كه يك درهم آن هفتصد درهم مى شود، چه بسا كه خدا بيشترش هم مى كند. سپس براى انفاق ريائى و غير خدائى مثلى مى آورد تا بفهماند كه چنين انفاقى بركت و بهره اى ندارد. در مرحله سوم مسلمانان را از انفاق با منت و اذيت نهى مى كند زيرا كه منت و اذيت اثر آن را خنثى مى كند و اجر عظيمش را حبط نموده و از بين مى برد. سپس دستور مى دهد كه از مال پاكيره خود انفاق كنند نه اينكه از جهت بخل و تنگ نظرى هر مال ناپاك و دور انداختنى را در راه خدا بدهند. آنگاه موردى را كه بايد مال در آن مورد انفاق شود، ذكر مى كند كه عبارت است از فقرائى كه در راه خدا از هستى ساقط شده اند و در آخر اجر عظيمى كه اين انفاق نزد خداى تعالى دارد،  بيان مى كند. سخن كوتاه اينكه آيات مورد بحث مردم را دعوت به انفاق مى كند و در مرحله اول جهت اين دعوت و غرضى را كه در آن است، بيان نموده و مى فرمايد: هدف از اين كار بايد خدا باشد نه مردم. در مرحله دوم صورت عمل و كيفيت آن را تبيين كرده كه بايد منت و اذيت به دنبال نداشته باشد. در مرحله سوم وضع آن مال را بيان مى كند كه بايد طيب باشد نه خبيث. در مرحله چهارم بايد فقيرى باشد كه در راه خدا فقير شده و در مرحله پنجم اجر عظيمى كه در دنيا و آخرت دارد، بيان نموده است.[1]

   معناى كلمه سنبل معروف است كه همان خوشه گندم مى باشد. بعضى گفته اند: ماده سنبل در اصل به معناى پوشاندن است و اگر خوشه گندم را سنبل ناميده اند به اين جهت بوده است كه سنبل، دانه هاى گندم را در غلاف هائى كه دارد مى پوشاند. يكى از بى پايه ترين اشكالهائى كه به آيه كرده اند اين است كه آيه شامل مثالى است كه اصلا در خارج وجود ندارد. براى اينكه هيچ خوشه گندمى نداريم كه مشتمل بر صد دانه باشد. علاوه بر اينكه هر سنبله صد دانه يا هر خوشه هفتصد دانه گندم در آن باشد، چنان نيست كه اصلا وجود نيافته باشد. مسأله انفاق یکى از مهم ترین مسائلى است که اسلام روى آن تأکید دارد و قرآن مجید تأکید فراوان روى آن نموده است. آیه فوق نخستین آیه از مجموعه آیاتى است که در سوره «بقره» پیرامون انفاق سخن مى گوید. شاید ذکر آنها پشت سر آیات مربوط به معاد از این نظر باشد که یکى از مهم ترین اسباب نجات در قیامت انفاق و بخشش در راه خدا است. تازه پاداش آنها منحصر به این نیست بلکه خداوند آن را براى هر کس بخواهد و  شایستگى در او بیابد و انفاق آنها را از نظر نیّت، اخلاص، کیفیت و کمیت درست ببیند، دو یا چند برابر مى کند و این همه پاداش از سوى خدا عجیب نیست. چرا که او (از نظر رحمت و قدرت) وسیع و از همه چیز آگاه است. نکته قابل توجه این که در این آیه کسانى که در راه خدا انفاق مى کنند به دانه پر برکتى که در زمین مستعدى افشانده شود، تشبیه شده اند. در حالى که قاعدتاً باید عمل آنها تشبیه به این دانه شود نه خود اینها. تشبیه افراد انفاق کننده به دانه هاى پر برکت تشبیه جالب و عمیقى است گویا قرآن مى خواهد بگوید: عمل هر انسانى پرتوى از وجود او است و هر قدر عمل گسترش یابد در حقیقت وجود انسان توسعه یافته است. به تعبیر دیگر قرآن عمل انسان را از وجود او جدا نمى داند و هر دو را اشکال مختلفى از یک حقیقت مى شمرد. بنابراین هیچگونه حذف و تقدیرى در آیه نیست و اشاره به این است که انسان هاى نیکوکار در پرتو نیکى هایشان نمو و رشد معنوى پیدا مى کنند و این افراد همچون بذرهاى پر ثمرى هستند که به هر طرف ریشه و شاخه مى گسترانند و همه جا را زیر شاخ و برگ خود مى گیرند. در اینجا «مُشَبَّه» انسان انفاق کننده است و «مُشَبَّهٌ بِه» بذرهاى پر برکت و «وجه تشبیه» نمو و رشد آن است. ما معتقدیم انسانِ انفاق کننده در پرتو عملش، رشد فوق العاده معنوى و اجتماعى پیدا مى کند و نیازى به هیچگونه تقدیر نیست. این نکته نیز در میان مفسران مورد بحث است که تعبیر به «أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فِى کُلِّ سُنْبُلَة مِائَةُ حَبَّة» که اشاره به دانه اى است که هفتصد دانه یا بیشتر از آن به دست مى آید، یک تشبیه فرضى است که وجود خارجى ندارد زیرا در مورد دانه هاى گندم هرگز از یک دانه هفتصد دانه برنخاسته است یا منظور دانه هائى همچون دانه هاى ذرت و ارزن است.[2]

هر دانه‏اى، در هر زمینى، هفت خوشه كه در هر خوشه صد دانه باشد نمى‏رویاند بلكه باید دانه، سالم، زمین مستعد، زمان مناسب و حفاظت كامل باشد. همچنین انفاق مال حلال با قصد قربت، بدون منّت و با شیوه‏ى نیكو، آن همه آثار خواهد داشت. انفاق تنها پاداش اخروى ندارد، بلكه سبب رشد و تكامل وجودى خود انسان مى‏گردد. ستایش قرآن از كسانى است كه انفاق سیره‏ى همیشگى آنان باشد. انفاق، زمانى ارزشمند است كه در راه خدا باشد. چون لطف خداوند محدودیّت ندارد. اگر انفاق مال تا هفتصد برابر قابلیّت رشد و نموّ دارد پس حساب كسانى كه در راه خدا جان خود را انفاق مى‏كنند چه مى‏تواند باشد؟! «واللّه واسعٌ علیم».[3]

[1] . طباطبایی، المیزان، ج 2، ص 584

[2] . مکارم، نمونه، ج2، ص 366

[3] . قرائتی ، نور ، ج 1 ، ص 417