زیتون:

   گیاهان زراعی مانند واژه نخیل، فرآورده ها و اجزای آن 27 بار، واژه زیتون 7 بار و اعناب 9 بار در قرآن تکرار شده است.^[1]  شناخت خدا در دگرگونی درختان میوه است. در آیه 11 سوره نحل هم واژه زرع و هم واژه جانشین آن نبت هردو ذکر شده است و این دلیل بر اهمیت این آیه در مصداق این واژه ها است که نخل، زیتون و خرما بهترین میوه ها معرفی شده است.

« يُنْبِتُ لَكُمْ بِهِ الزَّرْعَ وَالزَّيْتُونَ وَالنَّخِيلَ وَالْأَعْنَابَ وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ »

«خدا به وسيله آن ( آب ) كشت و زيتون و درختان خرما و انگور و از هر گونه محصولات

[ديگر] براى شما مى ‏روياند. قطعا در اينها براى مردمى كه انديشه مى كنند نشانه‏ اى است.»

   صاحب المیزان فرمود: خدای سبحان در قسمتی، از انواع نعمت های آسمانی و زمینی را که مایه حیات انسانی است و انسان در معاشش از آن بهره مند می شود، خاطر نشان فرموده و از راه نظام متقن و تدبیر یکنواختی که در آنها است بر وحدانیت خود در ربوبیت استدلال فرموده است. کلمه زیتون اسم جنس جمعی است واحد آن زیتونه و کلمه نخیل هم واحدش نخیله گفته می شود و اعناب هم جمع عنب میوه درخت مو است. این کلمه هم بر خود درخت اطلاق می شود و هم بر میوه اش اگر از میان همه میوه ها تنها به اسامی این چند میوه تصریح نمود. بقیه را به آن ها عطف کرده، شاید از این جهت که غالبا به عنوان غذا اطلاق می شوند این دلیل و حجتی بر وحدانیت خدای تعالی در ربوبیت است. از برکات باران تمام موجودات زنده و انسان ها از آن می نوشند و بوسیله آن زنده اند و گیاهان و درختان از آن بوجود می آیند و حیوانات از آن می چرند.[2]

   در این آیات بخش هایی از نعمت های مادی و معنوی خدا که به انسان ها ارزانی داشته است ترسیم گردیده این نعمت های گوناگون عبارت است از نعمت باران، گیاهان و روئیدنیها، میوه ها، سبزیجات، آسمان، زمین، دام ها، منابع گوناگون حیوانی، غذاهای گوناگون، مزرع ها، بوستان ها، چشمه سارها، جویبارها، دریاها، کوه ها، خورشید و ماه و نعمت های بی شمار دیگر. این ها نشانه هایی از یکتایی و قدرت و علم بی کران گرداننده این نظام شگفت انگیز برای کسانی که می اندیشند و تدبیرگر هستی را
می شناسند.[3]

   از میان انواع گیاهان و میوه ها خداوند زیتون، خرما، انگور را در این آیه مطرح کرده متخصصان تغذیه می گویند: کمترین میوه ای است که به اندازه این سه میوه برای بدن مفید و لازم باشد.[4]

قرآن در آیه 35 سوره نور از زیتون به عنوان شجره مبارکه یاد کرده و به روغن آن اشاره نموده است.

رویاندن کار خداست نه کشاورز، انواع گیاهان، درختان و میوه ها برای انسان آفریده شده است. دیدن و دانستن کافی نیست، تفکر و تدبر در هستی لازم است .[5]

   "زرع" هرگونه زراعتی را شامل می شود. "زیتون" هم نام درخت مخصوص است و هم نام میوه آن (ولی به گفته بعضی از مفسران زیتون فقط نام درخت است و زیتونه نام میوه آن، در حالی که در آیه 35 سوره نور زیتونه به خود درخت اطلاق شده است). "نخیل" (درخت خرما) هم به معنی مفرد و هم به معنی جمع استعمال می شود و "اعناب" جمع "عنبه" به معنی انگور است. در روایات اسلامی نیز از امامان معصوم در مدح و تمجید خواص این سه میوه احادیث فراوانی نقل شده است.[6] پزشکان نیز در مورد خواص دارویی این سه میوه مقالات و کتاب های مختلفی نوشتند. روغن زیتون برای تولید سوخت بدن ارزش فراوانی دارد، کالری حرارتی آن بسیار بالا و نیرو بخش است. روغن زیتون دوست صمیمی کبد آدمی است ، برای رفع عوارض کلیه ها، سنگ های صفراوی، قولنج های کلیوی، کبدی و رفع یبوست بسیار موثر است. در حدیثی از امام رضا (ع) آمده که زیتون غذای خوبی است، دهان را خوشبو و بلغم را برطرف می سازد و صورت را طراوت می بخشد، اعصاب را تقویت نموده، بیماری و درد را از بین می برد و اتش خشم و غضب را فرو می نشاند.[7]

[1] . سیمای گیاهان زراعی در قرآن، مجله فرهنگ جهاد زمستان، 1385، ش 46

[2] . طباطبایی، المیزان، ج 12، ص 316

[3] . طبرسی، مجمع البیان، ج 6، ص 543

[4] . پاکنژاد، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر ، جلد 7 در بیان خواص انگور و خرما

[5] . قرائتی،  نور ، ج 4، ص 498

[6] . مکارم شیرازی، نمونه، ج 11، ص 198

[7] . شیرازی، امین، اسلام پزشک بی دارو، ص78