نبت و هر چیز موزون:
آیه 19 سوره حجر به قدرت خدایی که زمین را گسترد، گیاه و هر چیز را موزون رویاند. این از نشانه های قدرت خدا در زمین بیان شده است.
« وَ الْأَرْضَ مَدَدْناها وَ أَلْقَيْنا فيها رَواسِيَ وَ أَنْبَتْنا فيها مِنْ کُلِّ شَيْءٍ مَوْزُونٍ »
«و زمين را گسترديم و در آن كوه هاى ريشه دار نهاديم و نيز از هر چيزى موزون در آن رويانديم.»
علامه می گوید: در اين آيات تعدادى از نشانه ها و معجزات آسمان و زمين را كه بر توحيد دلالت مى‌كند بر مى‌شمارد تا اگر عقل داشته باشند، عبرت بگيرند و حجت بر مجرمين تمام شود. در اين آيات از معارف حقيقى و اسرار الهى مطالب بلند و دقائق بسيارى گنجانده شده ، مد ارض به معناى گستردن طول و عرض آن است. چون اگر خداى تعالى زمين را گسترده نمى كرد و از سلسله هاى جبال پوشيده مى شد، صلاحيت كشت و زرع و سكونت را نداشت و جانداران كمال حيات خود را نمى يافتند. كلمه موزون از وزن به معناى سنجيدن اجسام از جهت سنگينى است ليكن آن را عموميت داده و در اندازه گيرى هر چيزى كه ممكن باشد آن را اندازه گيرى كرد. از قبيل اندازه گيرى طول با وجب يا ذراع و امثال آن، بعضى گفته اند: مقصود از كلمه موزون در آيه مورد بحث اين است كه ما از زمين سنجيدني هايى چون معدنيها از قبيل طلا، نقره و ساير فلزات را بيرون كرديم. بعضى ديگر گفته اند مراد از آن اين است كه ما نباتات كه هر نوعش نظامى بديع و موزون مخصوص به خود دارد بيرون آورديم ، شامل مى گردد.[1]
تعبیر به «مَوْزُون» به معنى شناسائى اندازه هر چیز گرفته شده است و اشاره به حساب دقیق، نظم شگرف و اندازه هاى متناسب در همه اجزاى گیاهان است که هر یک از اجزاء آن ها از ساقه، شاخه، برگ، گلبرگ، تخم و میوه، حساب و کتاب معینى دارد. در کره زمین شاید صدها هزار نوع گیاه داریم با خواص مختلف و آثار متنوع و گوناگون که شناخت هر یک دریچه اى است براى شناخت «اللّه» و برگ هر کدام از آنها دفترى است از «معرفت کردگار». این احتمال نیز در معنى این جمله داده شده است که منظور روئیدن معادن مختلف در کوه ها مى باشد. زیرا عرب کلمه «انبات» را درباره معدن نیز به کار مى برد. در بعضى از روایات نیز اشاره به این معنى شده است. در روایتى از امام باقر(علیه‌السلام) مى خوانیم تفسیر این آیه را از حضرتش پرسیدند، فرمود: منظور این است که خداوند در کوه ها، معادن طلا، نقره، جواهرات و سایر فلزات آفریده است.[2]
ممکن است منظور از «انبات» (رویاندن) در اینجا معنى وسیعى باشد که همه مخلوقاتى را که خداوند در زمین ایجاد کرده است فرا گیرد. در سوره «نوح» آیه 17 از قول این پیامبر بزرگ مى خوانیم که به مردم مى گفت: خداوند شما را همچون گیاهى از زمین رویانید. به هر حال هیچ مانعى ندارد که آیه، مفهوم گسترده اى داشته باشد که گیاهان، انسانها، معادن و مانند آن را شامل شود.[3]
یكى از نعمتهاى الهى، گستردگى و مسطح بودن زمین است وگرنه كشاورزى و خیلی از تلاشهاى دیگر، به سختى انجام مىگرفت. گستردگى زمین، پیدایش كوهها و نباتات تصادفى نیست. آفریدههاى الهى براساس میزان و قانون خاصى آفریده شدهاند. زمین آماده رویش هرگونه گیاه است. آفرینش زمین، كوه ها و نبات براى انسان است خداوند معیشت و رزق همه موجودات را حتّى آنها كه شما توان تأمین آنرا ندارید به عهده دارد.[4]
[1] طباطبایی، المیزان، ج 12، ص 203
[2] . حویزی، نور الثقلین، ج 3، ص 6
[3] . مکارم، نمونه، ج 11، ص 53
[4] . قرائتی، نور، ج 4، ص 449