در جهان امروز یکی از مشکلات اساسی بشر تأمین نیازهای غذایی است، به گونه‌ای که امنیت غذایی به عنوان یکی از اهداف مهم، سرلوحه برنامه‌های دولت ها قرار گرفته ‌است. بدون شک به منظور نیل به آن علاوه بر اتخاذ سیاست های مطلوب و برخورداری از منابع کافی باید تولید کشاورزی به گونه‌ای باشد که تمامی نیازهای جامعه را برآورده کند.

     کشاورزی کار با برکتی است، چه زیبا و دیدنی است هنگامی که دهقان یا کشاورز بیل به دوش به هنگام غروب خورشید با چهره خسته اما امیدوار و با نشاط از سرزمین خود به خانه بر می گردد و شبانگاه که بر سر سفره می نشیند، ناخودآگاه به خود می بالد که از رزق حلال می خورد و آنچه بر سر سفره دارد حاصل تلاش بی پایان و عرق های ریزانی که از بام تا شام داشته و با بهره برداری از آب و خاک توانسته به محصول دست یابد که غذای او و بسیاری از همنوعانش را فراهم آورد و سبب بقای حیات آنان گردد.
بدین سان کشاورزان گنجینه های خدا بر روی زمین هستند چرا که از آب، خاک، دانه ها، میوه ها، گلها و گیاهان که بر می آورند، از سویی خوراک، بخشی از پوشاک و دیگر نیازمندی های آدمیان را فراهم‌می‌آورند و از طرفی به زمین زیبایی و طراوت می بخشند و به آدمیان شادابی و امید. به همان سان که کشاورزی مهمترین شغل های مردم در طول تاریخ بوده است. قرآن کریم با این که کتاب اقتصادی نیست ولی در آیات فراوانی انسان را به تلاش بر روی زمین در راه آبادانی بیشتر و بهره رساندن به دیگران دعوت و راهنمایی کرده است. در برخی از آیات، قرآن به کشاورزی و تشویق مردمان برای استفاده صحیح از محصولات کشاورزی اشاره کرده و در بعضی آیات جریان کشت و روئیدن گیاهان از زمین به عنوان نمونه ای از قدرت الهی، مایه بصیرت و آگاهی انسان ها معرفی شده است. نکته کلیدی و اساسی این است که خداوند خود را زارع، رویاننده گیاهان و محصولات کشاورزی معرفی کرده و انسان ها را به تدبر در این مسئله فراخوانده است. قرآن بشر را از چهارده قرن پیش به اهمیت و ارزش منابع در زندگی انسان از جمله کشاورزی توجه داده است. کشاورزی در روایات نیز بسیار اهمیت دارد. امام صادق (ع) درباره اهمیت زراعت می فرماید: الکیمیا الاکبر الزراعه که کشاورزی بزرگترین کیمیاست. همچنین در مورد فضلیت کشاورزی در روایت دیگر می فرمایند: کشاورزان گنج های خدایند در زمین و کاری نزد خدا محبوب تر از کشاورزی نیست و خداوند هیچ پیامبری رامبعوث نکرد مگر اینکه کشاورز بود به جزء حضرت ادریس که خیاط بوده است. همچنین فرمود: زراعت کنید و درخت بکارید به خدا قسم آدمیان کاری برتر و پاک تر از این نکرده اند.

   اين اثر در سه فصل ارائه شده است.

فصل اول به كليات، مفاهیم واژه زرع و جانشینان آن حرث و نبت اختصاص داده شده است.

فصل دوم به بررسی و تحلیل مفهوم واژه زرع و کاربردهای آن در قرآن کریم می پردازد.

فصل سوم مفهوم واژگان جانشین زرع(حرث و نبت ) و کاربردهای آنان در قرآن کریم بررسی و تحلیل می شود.

سکینه عموزادی

محمود رضایی سراجی

بهار1396