ارائه دهنده : حجت الاسلام دکتر محمد رحماني زروندی –عضو هیئت علمی جامعه المصطفی (ص) العالمیه
ناقد اول : آیت الله هاشم نیازی – عضو مجلس خبرگان
ناقد دوم : حجت الاسلام دکتر سید علی حسینی - عضو هیئت هلمی دانشکاه امام صادق (ع)
دبیر علمی : دکتر عابدین سیاحت اسفندیاری – رئیس مرکز بین المللی توسعه صلح، فرهنگ و عقلانیت
بسیاری از مباحث فقهی کارکردهای چند وجهی دارند از این رو از اهمیت دو چندانی برخوردارند از جمله : مباحث وصیت به ویژه مسأله وصیت مسلمان برای کافر.
این مساله افزون بر رویکرد علمی فقهی می تواند از ابعاد سیاسی،اجتماعی و فرهنگی برخوردار و پیام رسان صلح، دوستی، خیر خواهی و در یک جمله نماینگر رسالت جهانی فقه اسلام ناب باشد.لذا قصد دارم صحت و عدم صحت وصیت مسلمان برای کافر را کند وکاو کنم و در این رابطه ، در آغاز پیشینه واقوال فقها را تبیین کرده سپس ادله چهارم قول از اقوال محوری را که عبارتند از بطلان مطلقا، جواز بشرط اینکه موصی له از خویشان موصی باشد و صحت درخصوص ذمی و در پایان به این نتیجه برسد که قول سوم صحیح است.
و از میان اقوال مختلف چهار قول محوی و با اهمیت مورد نقد و بررسی قرار می گیرد.
الف- بطلان وصیت مسلمان برای کافر مطلقا اعم از اینکه موصی له از پدر و مادر موصی باشد و یا نباشد و اعم از اینکه موصی از خویشان موصی باشد یا نباشد.
ب- صحت وصیت بشرط اینکه موصی له از خویشان موصی باشد.
ج- صحت وضعیت در خصوص کافر ذمی
د- صحت وصیت مطلقا اعم از اینکه کافر از والدین باشد و از خویشان و یا ذمی باشد و یا نباشد بنابراین قول وصیت مسلمان برای کافر حربی و مرتد فطری نیز صحیح است.
مبحث وصیت مسلمان برای کافر در فقه از جایگاهی ویژه ای برخورد دار است از این رو بیشتر فقها آن را مورد بحث قرار داده اند. لذا نام برخی از فقها که این مسأله را مورد بحث قرار داده اند ذکر کردیم.
تقریر محل نزاع
در مباحث علمی به ویژه مباحث اختلافی تقریر محل نزاع ضروریست چه آنکه در موارد بسیاری مشاهده می شود به جهت عدم تقریر محل نزاع مدعی جهتی را استدلال و مستشکل بر جهت دیگر اشکال می کند از این رو تقریر محل نزاع ضروری است در این رابطه صور مسأله و اقسام کافر موشکافی شود.
عنوان کافر که موضوع مقاله است اقسامی دارد از جمله:
کافر یا اصلی است یا مرتد،هر یک از آنها یا اهل کتاب اند و یا غیر اهل کتاب، اهل کتاب یا ذمی است و یا حربی ، کافر حربی یا مستأمن است و یا غیر مستأمن، مرتد نیز یا فطری است و یا ملی ، مرتد فطری یا زن است و یا مرد، هر یک از اقسام کافر مصادیق مختلفی دارد و چون ارتباطی به بحث ندارد ذکر نمی شود فقها برای هر یک از این اقسام احکام مشترک و اختصاصی ذکر کرده اند
محل نزاع در این مقاله تمام اقسام کافر را فراگیر است حتی کافر حربی غیر مستأمن که نسبت به دیگر اقسام کافر موضوع احکام شدیدتری است و نیز تمام اقسام مرتد را شامل است حتی مرتد فطری.
