یکی از عناصر سنجش معیار الهی بودن انسان، هوای نفس است. این معیار از چنان اهمیتی برخوردار است که امام علی(ع) آن را از مهمترین نگرانی‌ها برای پیروانش می‌داند.
«...وحشتناکترین هراسی که درباره شما دارم ، دو چیز است : پیروی از هوای نفس و درازی آرزو».
تمایلات نفسانی و گناه آلود اگر از حد بگذرد به مرز «هوی پرستی» می‌رسد. آنچه با عنوان «هوای نفس» در آيات و روايات و منابع اخلاقی آمده است، در بخشی از آنها بر همين تمايلات منطبق می‌شود و قرآن کريم پاداش کسی را که نفس خود را از «هوی» باز می‌دارد، بهشت دانسته است.
در گزينش و تشخيص ميان کارها، خود نفس بهترين معيار است؛ آنچه او را خوش آيد قطعا ناخوشايند پروردگار است.
در نگاه اميرمؤمنان علي‌(ع)، خواهش‌هاي نفساني از بزرگ‌ترين و هولناک‌ترين لغزشگاه‌هاي انديشه ديني است‌. چرا که آن جا که برق شمشير طمع در فضاي انديشه بلند مي‌شود، بيش‌ترين‌جايي است که عقل به زمين مي‌خورد.
آرزوهاى دور و دراز به اين دليل موجب فراموشى آخرت مى‏شود كه تمام نيروهاى انسان را به خود جلب مى‏كند، و با توجه به اين كه نيروى انسان به هر حال محدود است، هنگامى كه آن را در مسير آرزوهاى بى‏پايان سرمايه‏ گذارى كند چيزى براى سرمايه ‏گذارى در طريق آخرت نخواهد داشت.
اديان آسمانی، به خصوص آخرین و کامل‌ترین آنها یعنی اسلام، همواره براي زدودن حب دنيا و کاهش هواهای نفسانی انسانها، ياد مرگ را بسيار توصيه کرده‏اند. روشن است که ياد مرگ و دفع حب دنيا همواره آدمي را به کفاف و عفاف دعوت مي‏کند و بهره برداري گزاف و بي رويه از اين عالم را محدود مي‏نمايد.